Η διαλεκτική του ψεύδους των εκλογών

Του Δημήτρη Α. Γιαννακόπουλου

Μια φορά και έναν καιρό, όχι μακριά από τα Ομηρικά Χρόνια και την εποχή του μπερμπάντη Ησίοδου, δηλαδή μόλις χθες, ένας μάντης από την Κρήτη γνωστός μαϊντανός των παραθύρων της TV, ο Επιμενίδης με το όνομα, φέρεται να είπε το περίφημο: «Κρήτες αεί ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί» [Οι Κρητικοί πάντα ψεύτες, κακά θηρία, στομάχια που θέλουν να τρώνε πολύ χωρίς να εργάζονται].

Οι συμπατριώτες μου Κρητικοί δεν πήραν χαμπάρι τί τους έσουρε ο Ιερέας (τους) στη Κνωσσό, διότι από την μια είχαν εκείνη την περίοδο, γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ., πρόβλημα με την λήψη τηλεοπτικής εικόνας, λόγω ανάρμοστης παρέμβασης στην ΕΡΤ-τους ενός Κυβερνήτη με απώλεια περιφερειακής οράσεως, ενώ από την άλλη οι περισσότεροι δεν είχαν διαβάσει το απεργιακό φύλλο «Περί Χρησμών» του Επιμενίδη. Ούτε εγώ δεν θα έγραφα αυτό το σημειολογικό αριστούργημα σήμερα, αν δεν υπήρχε ο Καλλίμαχος να χρησιμοποιήσει τμήμα του απεργιακού εντύπου με την ύβρι εναντίον των συμπατριωτών μου (από την μάνα μου), στον ύμνο του προς τον Δία. Και πολύ-πολύ αργότερα αυτός ο απόστολος Παύλος, ο οποίος δεν μας χώνευε καθόλου εμάς τους Κρητικούς, που καταλήξαμε Κριτικοί, ανέφερε την ρήση σε επιστολή του προς τον μαθητή και συνεργάτη του [μια ακόμη υπόθεση διαπλοκής] επίσκοπο Κρήτης, Τίτο, λέγοντας πως του την «σφύριξε» ένας Κρητικός, ένας από εμάς δηλαδή. Ο Παυλάκης ήταν τελικά που έβγαλε την «βρώμα» για εμάς τους Κρητικούς, ενώ αμέσως μετά όταν πια άρχισαν οι αντιδράσεις – διότι, φίλοι, ορκίζομαι, πως δεν τα τρώγαμε όλοι μαζί τότε στην Κρήτη, ούτε είμαστε όλοι τεμπέληδες κοιλιόδουλοι και αντιπαραγωγικοί – τα «παπαγαλάκια» του διέδιδαν πώς τάχαμου δεν φταίει ο Παύλος για την συκοφαντία, αλλά οι ίδιοι οι Κρητικοί που ψιθύριζαν για τον ίδιο τους τον Εαυτό τέτοια προσβλητικά πράγματα! Όποιος θέλει να κατηγορήσει τον Παύλο για την ύβρι προς τους Κρητικούς, να κατηγορήσει πρώτα τον Επιμενίδη, λέγανε μόλις αποκαταστάθηκε το Εθνικό Ζήτημα με την μετάδοση της ΕΡΤ, οι αναμεταδότες της διαλεκτικής του ψεύδους των εκλογών που ακολούθησαν στο Νησί μας.

Ποια είναι αυτή η περίφημη διαλεκτική του Ψεύδους; Μισό λεπτό να ρωτήσω τον Harald Weinrich και θα σας πω! Σας λέω λοιπόν: αν οι Κρητικοί είναι διαχρονικά ψεύτες, τότε και ο Επιμενίδης ως Κρητικός, προδήλως έλεγε ψέματα πως οι Κρητικοί λένε πάντα ψέματα. Και αν ο Παύλος στηρίχθηκε στην μαρτυρία ενός Κρητικού για να κάνει πολιτική με το ψέμα των Κρητικών περί Κρητικών, το οποίο ο ίδιος θεωρούσε αλήθεια, για να ικανοποιήσει την προκατάληψή του, προφανώς μετέβαλε το ψέμα σε ένα αληθινό προεκλογικό πλαίσιο κρίσης.

Ας δούμε το ζήτημα αναλυτικότερα. Αν ο Σαμαράς λέει πως ο Γιώργος είναι ψεύτης και ο Γιώργος λέει πως ο Καραμανλής είναι ψεύτης, ενώ ο Καραμανλής αναγκάζεται να πει ότι η πολιτεία Σαμαρά στηρίζεται σε ένα ψέμα, τότε: αν ο Σαμαράς λέει την αλήθεια, δεν είναι αλήθεια ότι ο Καραμανλής είναι ψεύτης – όπως λέει ο Γιώργος – αλλά σ’ αυτήν την περίπτωση ο Καραμανλής θα έλεγε την αλήθεια αν ισχυριζόταν πως ο Σαμαράς είναι ψεύτης. Αλλά τότε ο Γιώργος δεν θα ήταν ψεύτης και ψεύτης θα ήταν ο Καραμανλής, και τότε ο Σαμαράς δεν θα ήταν ψεύτης και πάει λέγοντας… μέχρι την κάλπη!

Δεν είναι λογοπαίγνιο, κυρίες και κύριοι, είναι το λογικό παράδοξο επί του οποίου θα δομηθεί η προεκλογική αφήγηση, τουλάχιστον στο πλαίσιο ανταγωνισμού κεντροδεξιάς – κεντροαριστεράς. Η λύση σε αυτό το παράδοξο μπορεί να δοθεί μόνον από την ανάπτυξη ενός εναλλακτικού πολιτικού λόγου, μιας άλλης δηλαδή, εντελώς διαφορετικής από την σημερινή κυρίαρχης πολιτικής αφήγησης, που θα πάψει να δομείται στην βάση του δυϊσμού ψέμα – αλήθεια. Θα πρέπει δηλαδή να προχωρήσουμε διακρίνοντας μεταξύ λογικής δομής και κοινωνικής χρήσης της γλώσσας. Να εξοικειωθούμε δηλαδή με το φαινόμενο η πολιτική γλώσσα να περιγράφει καταστάσεις αντιφατικές για την λογική, από τις οποίες θα προκύπτει μία νέα σημειολογία για την εκλογική συμπεριφορά των ελλήνων, απομακρυσμένη από το παράδοξο του «ψέμα – αλήθεια», που εγκλώβισε το πολιτικό σύστημα, την εθνική οικονομία, την αγορά και την εθνική ταυτότητα της Ελλάδας σε μια παγίδα: είχε ή δεν είχε δίκιο ο Παύλος λέγοντας πως ένας Κρητικός του είπε αυτό που ο Καλλίμαχος σημείωσε ως ρήση του Επιμενίδη: «Κρήτες αεί ψεύσται, κακά θηρία, γαστέρες αργαί»;

Όποιος δοκιμάσει να κάνει προεκλογικό αγώνα με βάση την σημειολογία που προκύπτει από τον παραπάνω αφορισμό, ασχέτως του βαθμού που ετούτο αποτελεί ή δεν αποτελεί πραγματικότητα, όχι απλώς θα επιχειρήσει να καθυποτάξει τα πολιτικά πράγματα στην χώρα σε μία ψυχολογικής μορφής καμπάνια, αλλά θα δώσει στον πολιτικό ανταγωνισμό των κομμάτων καθαρά ψυχολογικές, αντί για πολιτικές διαστάσεις. Κερδισμένος των ερχόμενων εκλογών θα είναι αυτός που θα απεγκλωβιστεί από την «διαλεκτική του ψεύδους» των εκλογών. Αυτός ο οποίος θα οργανώσει μία στρατηγική απεγκλωβισμού από τον μύθο πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η επιχείρηση «σοκ και δέος» της τρόικας και δομήθηκε το πολιτικό σκηνικό στην Ελλάδα ολόκληρη αυτή την περίοδο της κρίσης, που χαρακτηρίζεται από τρία πράγματα: συντεταγμένη πτώχευση κράτους και τραπεζών υπό την επιτροπεία της τρόικας, φτωχοποίηση δια της κλιμακούμενης εσωτερικής υποτίμησης και σαφή ευρωπροτεκτορατοποίηση δια της αναθεωρημένης Δανειακής Σύμβασης και του τελευταίου Μνημονίου.

Προσπαθήστε να καταλάβετε ότι πλέον δεν μπορούν να υπάρξουν πετυχημένα προεκλογικά ψέματα, καθώς ο ελληνικός λαός δεν περιμένει να ακούσει κάτι αληθινό. Προσπαθήστε να αντιληφθείτε πως ο πολιτικός ανταγωνισμός στην Ελλάδα έχει καταλήξει να είναι ένα παιχνίδι αφορισμών, το οποίο στηρίζεται στον δυϊσμό «ψέμα – αλήθεια» που καταργεί τις πολιτικές σχέσεις ως σχέσεις (συν)ομιλούντων όντων. Υπάρχουν μόνον παράλληλοι μονόλογοι και προστριβές στα παράθυρα της TV επί προκλήσεων που είναι το αποτέλεσμα της έλλειψης εποικοδομητικής συνομιλίας. Αυτό είναι ένδειξη δραματικής, σημειολογικού χαρακτήρα διαταραχής του πολιτικού λόγου, που προκαλεί συνειδητά ή ασυνείδητα χάος στην αντίληψη του πολίτη, κυρίως τηλεθεατή. Έτσι όλα πλέον μετατρέπονται σε μια απέραντη προεκλογική φάρσα, η οποία αν και αρχικά κεντρίζει το ενδιαφέρον του πολίτη – τηλεθεατή, στο τέλος του προξενεί αποστροφή από τον πολιτικό λόγο, από όλα ανεξαιρέτως τα κόμματα και τους πολιτικούς. Και στο σημείο αυτό, όπως είναι φυσικό, πάρτι κάνει ο φασισμός και η ελληνική εκδοχή του νεοναζισμού!

Όσοι ενδιαφέρεστε μέσω ενός εναλλακτικού πολιτικού λόγου να υποστηρίξετε μία εναλλακτική ηγεμονία στην Ελλάδα, φροντίστε στο πλαίσιο αυτής της νέας προεκλογικής περιόδου να απεμπλακείτε από την σημειολογία «ψεύδος – αλήθεια». Δομείστε μία νέα σημειολογία που θα παντρέψει εκ νέου την πολιτική με την εθνική οικονομία και το ζήτημα της διακυβέρνησης στην χώρα σε άμεση συνάρτηση με την κρίση διακυβέρνησης στην ΕΕ, η οποία αποτελεί μία δραματική κρίση της κοινωνικής θεωρίας του ευρωπαϊσμού. Η Ελλάδα σε αυτές τις εκλογές έχει ανάγκη από έναν πολιτικό λόγο που δεν θα υπερβαίνει την πραγματικότητα που την ορίζει, αλλά τον πολιτικό λόγο που την προβληματοποιεί ως κομβικό στοιχείο της έρπουσας διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης, που έντεχνα και ιδεολογικοποιημένα μετατράπηκε σε ευρωπαϊκή δημοσιονομική κρίση. Η ελληνική κρίση δεν είναι το προϊόν της διαλεκτικής «ψέμα – αλήθεια», αντίθετα η μορφή αυτή της διαλεκτικής άρθρωσης του πολιτικού λόγου είναι εκείνη που ορίζει την μορφή της κρίσης. Ακόμη και ο Επιμενίδης να έχει δίκιο με μια έντιμη σημειολογικού χαρακτήρα ρήση, είναι ο Παύλος που κατέστησε αυτή την αναφορά κεντρικό στοιχείο πολιτικής. Το πρόβλημα δεν είναι ο «Επιμενίδης», αλλά ο «Παύλος».

Ναι, σε αυτές τις εκλογές θα πρέπει να αναδειχθούν σε προβλήματα αυτοί που προβληματοποιούν την ελληνική κρίση, ως κρίση ενός αποτυχημένου μοντέλου προσαρμογής στην ΟΝΕ, αποκρύβοντες και διασκεδάζοντες την τραγική αλήθεια. Η ΟΝΕ με το γερμανικό ευρώ της είναι το πρόβλημα και το πρόβλημα των προοδευτικών δυνάμεων στην Ελλάδα είναι να πορευτούν καθιστώντας αυτό το ζήτημα μία σημειολογικά κυρίαρχη πραγματικότητα. Από εκεί θα προκύψει μια νέα σημειολογία που θα χαρακτηρίσει το εθνικό συμφέρον της Ελλάδας σε συνάρτηση πλέον και όχι αντίφαση με το κοινωνικό συμφέρον στην χώρα.

Η διαλεκτική του ψεύδους των εκλογών